شهرستان پيشوا تا سال 1389 بخشي از شهرستان ورامين بود كه در آن سال به شهرستان پيشوا ارتقا يافت. ديرينگي باستان شناسی منطقه پيشوا به پنجاه هزار سال پيش و دوره پارينه سنگي می رسد.
پیشوا مدفن حضرت جعفربن موسی الکاظم(علیه السلام) فرزند امام موسی کاظم (امام هفتم شیعیان) از عالمان و مجتهدان جامع‌الشرایط شیعه در زمان امامت علی بن موسی الرضا است و یکی از شهرهای زیارتی ایران محسوب می‌شود.
قیام ۱۵ خرداد از کنار مرقد حضرت جعفر بن موسی آغاز شد و در نهایت منجر به انقلاب اسلامی ایران و برچیده شدن نظام شاهنشاهی ۲۵۰۰ ساله ایران گردید.
سامنات
در دستنویسی درباره تاریخ خوار (گرمسار امروزی) که رونویس آن هنوز باقی است حدود شهر امروزی پیشوا را سامنات نامیده‌اند.در فرهنگ دهخدا نیز دشت وسیع دامنه جنوبی کوه‌های البرز مابین تهران و سمنان، «سامنات» نامیده شده است.سامنات منتسب به سام، فرزند نوح و پدر کیومرث نخستین شاه یکتاپرست ایران است. دلیل این که چرا این نام به فراموشی سپرده شده است معلوم نیست.
سناردک
یکی از نام‌هایی که به پیشوا نسبت داده می‌شود سناردک است. سنارک در لغت از دو قسمت «سنار» و «دک» تشکیل شده که در زبان پارسی میانه، «سنار» به معنی ساحل و بندر است و «دک» هم‌معنی خشکی و کویری است. سنارک، اکنون یکی از محله‌های پیشوا در جنوب شرقی این شهر است.
امامزاده جعفر
پس از وقف زمین‌های اطراف آرامگاه جعفر بن موسی توسط شیخ خضرالدین جنید رازی در قرن نهم هجری قمری و رونق گرفتن بیشتر منطقه، این شهر با محوریت آرامگاه جعفر بن موسی رشد کرد و نام این شهر به امامزاده جعفر تبدیل شد . گفته می‌شود که شاید یکی از دلایل به فراموشی سپرده شدن سامنات مرکزیت امامزاده جعفر بر شهر بوده است.
پیشوا
تا پایان روزگار قاجار این شهر به نام امامزاده جعفر نامیده می‌شد ولی با ساخت راه‌آهن سراسری ایران در سال ۱۳۱۷ و گذر آن از این سامان رضا شاه نام رسمی آن را از امامزاده جعفر به پیشوا تغییر داد که دو احتمال برای این تغییر نام گفته می‌شود، نخست به بزرگداشت حضرت جعفر بن موسی، پیشوایی که در این شهر مدفون است و احتمال دوم، به احترام هیتلر که در آن زمان پیشوا نامیده می‌شد.